Halvvegs i bokåret – ein oppsummering

Dette året har eg lese rekordmykje – rett og slett fordi eg er sjukmeldt og har tid til overs, og lesing gjer meg ein herleg ro som eg ikkje finner så lett elles. Noko med stilla, mangel på skjerm og lys og lyd gjer meg ein herleg ro. På eit vanleg år – med full jobb og meir energi til å gjere andre ting – leser eg typisk femti bøker i løpet av eit år. (Ville bare nevne det slik at ingen får føre seg at det er enkelt eller i det heile tatt mogleg å lese så mykje som eg no har gjort i år!)

Uansett – Av dei snart 120 bøkene eg har lese i år er desse dei som har gjort størst inntrykk (tilfeldig rekkefølgje!)

Balansekunst, Rohinton Mistry
Kniv, av Jo Nesbø
Søsterklokkene, Lars Mytting
Sommerlys og så kommer natten, Jon Kalman Stefansson
Den danske borgerkrig 2018-24, Kaspar Colling Nielsen
Fried Green Tomatoes at The Whistle Stop Café, Fannie Flagg
Vår felles venn, Dickens
Traveling Cat Chronicles, Hiro Arikawa
Keiseren av Portugalia, Selma Lagerlof 
The Housekeeper and the Professor, Yoko Ogawa

Og derfor vil eg skrive litt om desse utvalte perlene!

BALANSEKUNST
Det er alt skrive mykje om denne boka, og å gjenta det same som alt står skriven tilfører ikkje stort av verdi. Eg vil likevel skrive nokre få ord om boka då dette er bok som fortener omtale, merksemd og fleire lesarar. Dette er ei bok som tidleg utpeika seg som favorittliste-kanditat hjå meg, og som sidan har stått på den lista, og der kjem ho til å bli ståande.

Å halde lesarens merksemd gjennom 800 kompakte sidar er ein bragd! Og forfattaren gjer nettopp det. Ikkje eit sekund sukka eg over bokas lengde eller tenkte at ho skulle vore strammare redigert (slik eg ofte elles gjer med mursteinsbøker). 

Boka handlar om fire menneske sitt liv i India i perioden frå unntakstilstanden til frigjeringa. Det er altså ein realistisk og historisk roman. Verken historia/sannferdigheita eller realismen står i vegen for romanen – tvert om! Romanen er i fokus, historie-delen er eit slags bakteppe som ikkje tek over fokuset. Og eg trur det er mykje av grunnen til at denne boka fungerer såpass godt. EIn lærer mykje om INdia ´utan at ein opplever å bli skolert på noko som helst vis

Bokas plott et sterkt! Liva til desse fire karakterane blir formidla med flytande overganger mellom dei ulike karakterane, vi blir godt kjende med dei kvar for seg, og saman som gruppe. Karakteranes styrker og svakheiter gjer dei truverdige, ekte, og høgst likandes! Boka vekker kjensler hos oss som lesarar óg; sinne, sorg, frustrasjon på vegne av dei mange stakkarslege skjebnene, men også augenblink med glede, lattar og fascinasjon. 

Ein ting til eg likte særs godt og som må nevnas er at «alt» i boka henger i hop på elegant vis – ei raud tråd, balansekunst, finnst gjennom heile boka. Alle små hendingar, alle karakterane, alt kan på sett og vis settast i hop til slut – akkurat som lappeteppet symboliserer. Sjakken, tigginga, kjærleiken, skadene, dødsfalla, politikken, familielivet, sjukdom, skjebne, … dei mange tema og aspektene blir samla på elegant vis! 
Dette er ei bok man verkeleg MÅ lese.

KNIV – Årets store krim!
Dette er då den nyaste boka om Harry Hole, og eg var litt redd for å bli skuffa. Ubegrunna, heldigvis! Eg blei så glad av denne boka (fordi ho var så bra og leverte så til dei grader!) og så veldig, veldig lei meg (fordi eg let meg røre av handlinga). Eg vil ikkje seie så mykje om handlinga, vil ikkje røpe og øydelegge noko. Så eg nøyer meg med å seie at dette er den Harry-boka eg likar best. Eg elska korleis trådane frå dei føra bøkene blei dratt vidare inn i denne boka, at karakterane fekk eit slags oppgjer og ”finale”, at det i tillegg til etterforsking og action også var tom for genuine kjensler, relasjonar og ”kvardags”-dramatikk. Det finst altså referansar her til mykje av det som har utspela seg i dei tidligare bøkene – men du kan likevel lese boka utan å ha lese heile serien. Boka har ein klar start og ein klar slutt. Men om du har lese dei andre bøkene om Harry Hole, vil du heilt klart få endå meir ut av denne enn om du ikkje har det. Eg syntes Nesbø her har gjort ein mykje betre jobb enn i dei siste 3 bøkene om Harry Hole – så særleg mtp redigering. Eg opplevde ikkje denne boka som for lang eller ujamn. Her er det ting som held på interessa og spenninga heile tida. Også overgangane mellom dei ulike karakterane kjem naturleg. Det er mange detaljar, mange namn, men eg blei aldri ”forvirra” (utover det som nok er meininga…!) eller mista tråden. 

Då eg i fjor fekk greie på at det skulle kome ein ny Harry Hole-bok, las eg heile serien på nytt; frå start til slut. Har skreve litt om nokre av desse bøkene også:
nr 1:
nr 2&3
nr 4
nr 10&11

Søsterklokkene, Lars Mytting
Denne boka her altså … å som eg koste meg!
Aldri, aldri aldri aldri hadde eg trudd at ei bok med stavkyrkjer, prest og bondepike skulle interessere meg i så stor grad. 

Medan eg las opplevde eg ein herleg slags spenning; eg kunne liksom kjenne naturkreftane på kroppen, dei djupe dalane, skuggane, vatnet, lukta av skog og mose… Eg tenker tilbake på denne boka som fylt av dramatikk, forventing, spenning – ei kjensler av at noko skal skje: ein overordna kjensle av mystikk. 

HANDLING:
Boka startar med å fortelle historia/sagnet om korleis dei to klokkane i stavkyrkja blei laga. Så hopper vi litt fram i tid til der historia utspeler seg på sluten av 1800-talet. 
Vi følgjer i hovudsak tre karakterar:
1.) bondejenta Astrid – som er i slekt med klokke-makaren og dermed knyta til sagnet om dei to klokkane. 
2.) Bygdas nye prest – han kjem for å ta over kyrkjedrifta. I forsøk på å redde meiningheita (mtp drift og økonomi) veljar presten å selje stavkyrkja som står der og bygge ei ny kyrke. Den gamle skal rivast og fraktast til utlandet kor ho skal byggast opp igjen. I den anledning kjem karakter 3 til bygda:
3) Ein ung arkitekt frå Dresden kjem til bygda for å utføre teikningar som gjer det mogleg å bygge opp kyrka igjen. 

Her er trekant-drama, kjærleik, sorg, glede, dramatikk. Og gjennom det heile er spor av folketru, mytar, overtru og historie. Språket i boka er fantastisk og formidlar både bilete og ein atmosfære av mystikk. Språket flyter fint og lagar bilete utan at eg opplevde at skildringane blei lange og treige. Dette er ei bok eg kjem til å lese igjen. Og igjen! Mytting har verkeleg gjort grundig research og klart å skape ein høgst underhaldande og unik roman. 

Sommerlys og så kommer natten, Jon Kalman Stefansson

Kort sagt ei bok om folka i ei lita bygd på Island. Ingen klar hovudperson, men ein rekke små historiar om dei ulike menneska i bygda, og ting som skjer med dei, om relasjonar, om utvikling. Denne boka vil eg beskrive som vakker! Rett og slett; vakker – språket, innhaldet, oppsettet. På elegant vis får vi innblikk i dei ulike karakteranes liv – om draumane dei har, ønska, tankar, anger, håp. Dette er ein usedvanleg fin skildring av heilt vanlege menneske liv. Humor og alvor leikar fint side om side og maler fram flotte bilete av menneske og natur på Island. 

Denne boka er original, ekte, sår, og fin og morosam. Ein skikkleg godtpose av ein roman! Ei bok som fortener merksemd. Ei bok du skal nyte med god tid og låge skuldre. Endå ei slik bok eg kjem til å lese igjen. Og igjen.  

Den danske borgerkrig 2018-24, Kaspar Colling Nielsen *OMTALE HER*

Fried Green Tomatoes at The Whistle Stop Café, Fannie Flagg
– Sørstatsroman kor vi følger to ulike tidslinjer: 1980-talet: Då Evelyn og mannen er på eit eldreheim for å besøke mora hans, sniker ho seg unna og treffer på ei eldre dame: Mrs. Threadgood. Dei to utviklar eit venskap og gjennom treffa deira fortel den eldre dama om livet sitt:
1930-isj: Mrs. Threadgood fortel om oppveksten i den vesle byen Whistle Stop i Alabama. Særleg handlar historia om gute-jenta Idgie og venninna hennar: Ruth. Dei to starta ein kafé saman, og det meste av fortelling utspeler seg kring denne kaféen og dei to damene. 

Her finst kjærleik, dramatikk og historie, kor Ku-klux-klan og slaveri står ganske sentralt. Romanen hopper elegant fram og tilbake mellom dei to tidslinjene. Karaktergallerier er i overkant stort, og det gjorde det tidvis litt forvirrande. Men det er vel også dei einaste negative eg har å seie om denne boka. Dette er verkeleg ein herleg feel-good bok! Samstundes som boka gjer nyting, byr boka også på refleksjon og tenking. Mykje kan lesast mellom linjene, og dei raude trådane som ligg spreidd gjennom heile boka kan knytast saman på ulike måtar avhengig av korleis ein tolkar teksten. Her får vi ikkje ”svara” servert på eit gullfat. Ein må sjølv trekke den riktige konklusjonen – og kanskje finst det ingen ein riktig løysning heller?

Eg må også nemne at filmen basert på denne boka er vel verdt å sjå! Både eg og sambuaren min likte denne filmen enormt godt – så les boka, let ho fordøye nokre dagar og nyt filmen!

Vår felles venn, Dickens
Dickens … Dickens, Dickens … Har lese ein del av han no og eg syntes ofte bøkene er tunge å kome seg gjennom; men – eg opplever KVAR gong ein vesentleg ting: belønning for innsats. Med det meiner eg at når eg først kjem inn i handlinga blir eg veldig oppslukt, og historiane Dickens fortel er såpass gode at eg opplever det som ein slags ”belønning for strevet” – bøkene er ikkje rett fram å lese, men herregud for nokre historiar som blir fortalt. 

Her skal vi til 1860-talets London kor eit dødsfall og eit testamente utløyser ein rekke hendingar. For arven har ei hake: arvtakaren har å gifte seg med ei utvalt pike. Men så blir arvtakaren funnen daud i elva Thames og testamentet og rikdommen faller i andre hender. Eller…?

Eg vil ikkje seie så mykje meir om hendingane for då kjem eg til å røpe ein god deg. Så eg nøyer meg med å seie at her er det mykje spenning og mystikk og ingenting er som ein først trur. 

Boka er ikkje lettlesen, ho eg tjukk og komprimert, hendingane er mange, karaktergalleriet er stort og tidvis vanskeleg å halde styr på. Men når ein først kjem inn i boka … fy så bra! Denne boka har verkeleg alt (utanom Sci-Fi-elementer?); kjærleik, dramatikk, romanse, satire, kritikk av den engelske overklassa, samfunsaktuelle refeksjonar, humor, alvor, mystikk, drap, etterforsking. Ein rekke lause tråder kan plukkast opp gjennom heile boka og dei kjem saman til slut på ein herleg måte. Det er lenge si eg las denne boka, likevel hugsar eg ho svært godt! Sett av god tid og finn fram leseappetitt før du går laus på denne – og NYT reisa.

The Travelling Cat Chronicles, Hiro Arikawa

Ahh… ei litt lågmælt bok dette, ei bok eg ser føre meg at ein leser på ein regnvåt sundag. For dette er ei slik bok man kan lese på ein dag (med god tid). Og det er ei slik bok man gjerne vil lese på ein dag, for denne er det vanskeleg å legge ned – trass i at det ikkje er ein spenningsbok.

Noko skjer i Satorus livssituasjon som gjer at han må finne eit nytt heim til katta si, Nana. Nana veit ikkje heilt kva som skjer, men han koser seg på roadtrip med eigaren sin mens dei reiser rundt i Japan og besøker folk Satoru kjenner. Satoru er kresen, han vil at katta skal ha det så godt som mogleg og reiser derfor rundt til dei aktuelle venene sine for å undersøke korleis katta trives hos dei – og samstundes for å ta opp igjen det sosiale med desse menneska som på ulike tidspunkt har vore ein del av livet hans.  

Forfattaren veksler elegant mellom å fortelle i tredjeperson og å la katta fortelle frå sin posisjon i førsteperson. Vi får innblikk i korleis Nana og Satoru blei så knyta til kvarandre, Nanas tid som gatekatt før Satoru kom og redda han. Vi får også tilbakeblikk på livet og oppveksten til Satoru, samt innblikk i tida han hadde saman med dei ulike venene han no drar på besøk til. 

Under heile leseopplevinga ligg ein kjensle av at noko skal skje, noko sørgmodig eller nifst. Men dette blir aldri sagt med ord, det ligg liksom berre der og ulmar. Boka er kjenslerik utan å vere sentimental. Situasjonar, kjensler, tankar er slike man kjenner seg att i og kan identifisere seg med. Språket er fint – formidlar mykje, malar fine bilete utan lange unødige skildringar. Dialogane er fine – dei verker truverdige og naturlege. 
Dette er ei bok for alle! Og særleg for dyre-elskarar er dette ein ”must read”.

Keiseren av Portugalia, Selma Lagerlof  **omtale her**

The Housekeeper and the Professor, Yoko Ogawa – sjå omtale her 

«Denne MÅ DU LESE»!!!

Det finst ein sjeldan gruppe bøker kjenneteikna av deletrang – ei bok eg får lyst å dele med andre, nei, meir enn å dele – ei bok eg vil at ALLE skal lese. Ei bok eg vil tenke på og snakke om. Dei er sjeldne, desse bøkene. Og desto meir verdifulle. Ei slik bok traff eg nyleg på – og prossessen med å rekruttere lesarar er allereie i gong. Så, om du er ein som står meg nær så veit du kva du har å gjere: LES ”Den danske borgerkrig 2018-24”

Den danske borgerkrig 2018-24, Kaspar Colling Nielsen

KORT OM HANDLING: 
Vi skal mange hundre år framover i tid. Her treffer vi bokas hovudperson – ein ”ung” mann på 475 år. Han er del av ei gruppe rike som har midlar nok til å kjøpe seg inn i ”programmet” som brukar stamcelle-teknologi til å halde kroppen ung og frisk. Altså har han kjøpt seg evig liv. (Dette blir formidla og forklart på ein overbevisande måte, prega av alvor og logikk, men det finst også litt humor her. Ein slags svart, skjult humor som ligger gøymt i teksten heile tida.) Det er denne mannen som fortel oss om den gongen for lenge sida, den gogen på 2000-talet då borgarkrigen braut ut i Danmark. Noko vekker minnet hos han, får han til å tenke tilbake på den gong, til før han blei del av ”programmet”, til sitt livs store kjærleik – alt saman som høyrer til åra rett før, undervegs og like etter borgarkrigen i Danmark. 

LES DENNE FORDI
– Dette er så utruleg mykje meir enn ein politisk thriller: Eg frykta sjølv at boka skulle være vanskeleg, treig, tung og komplisert. Sjeldan har eg tatt så feil! Eg slukte denne boka og var ganske fortvila då eg var ferdig for ingenting freista å lese etterpå (Heldigvis hadde eg ”Fuglane” av Tarjei Vesaas liggande på nattbordet!). Dette er dramatikk, sci-fi, dystopi, kjærleik. Her finst humor og alvor, djupe refleksjonar, samfunnsaktuelle tema, medmenneskelege kjensler. Her er dyr og menneske. Her er notid, framtid og fortid. 
– Boka er velskriven; ikkje eitt ord opplevde eg som overflødig. Språket flyter og formidlar historia så glatt at eg ikkje ha noko å utsette på det. 
– Boka er original, original med ein sinnssjukt stor O. Eg har lese ein del ”framtids”-litteratur og ingenting av det har eg opplevd så ekte og truverdig som dette.

Og så må eg også nemne at medan eg las denne boka dukka TV-serien  ”Black Mirror” opp i tankane. Så den er kanskje litt i den ”gata” der. Uansett – skal du lese berre ei bok i år så syntes eg dette er ei å prioritere. Ikkje er ho lang og tjukk heller; rett over to hundre sider, og dette er luftige sider med relativt stor skrift. Ein draum å lese – både visuelt og mtp innhald. 

• 

Kjapp anbefaling – Ei lita perle frå Japan

Las nyleg denne boka her – eg var ute etter noko «kjapt» og enkelt, noko koseleg og mindre kravande. Eg trengde eit avbrekk før eg gjekk vidare i Innsirkling-trilogien til Carl Frode Tiller. Og så låg denne her då, og ho har låge i hylla altfor lenge og plutseleg freista det veldig å opne ho! Har lese myke japansk litteratur i år, så kvifor ikkje utvide mitt japanske repertar endå litt meir? Eg er no særs glad for at eg valte nettopp denne boka for eg kosa meg noko heilt enormt – og starta til og med å lese treigare når det gjekk mot sluten fordi eg ikkje ville at boka skulle ta slut … om ikkje det er eit kvalitetsteikn …

Med dette anbefaler eg altså sterk boka: «The Housekeeper and the Professor» av Yoko Ogawa.

Kort om handlinga:
Ei åleinemor på rundt tretti år arbeider som heimeassistent via firmaet sitt, og i denne boka fortel ho om den gongen ho arbeidde hjå ein gamal matematikk-professor. Eit spesielt kravande jobboppdrag – ikkje berre fordi han alt har hatt ni andre assistentar frå same firma – alle som ein fekk sparken, men komplisert endå meir fordi han lider av hukommelsesproblem etter ei ulukke som gjorde han ufør. På grunn av ulykka kan han ikkje danne seg nye minner – alt han hugsar er knyta til tida fram til ulykka i 1975. Alt som skjer her og no klarar han berre å hugse i omlag 80 minutt. I rett under to hundre sider får vi altså eit rørande innblikk i forholdet mellom denne dama, sonen hennar og professoren.

Matematikk spelar forresten ein spennande rolle i denne boka, og det sagt; ein treng på ingen måte vere matematikkar for å skjønne boka, og matematikkens rolle er aldri så komplisert at det øydelegg lesinga for det mindre matematikk –begeistra publikummet. Men, for dei som likar matematikk, er dette ei perle av ei bok! 

Og det er nettopp med ein matematisk referanse at boka startar:

Les denne fordi:
* ho er lettlest
* boka byr på dybde – trass i at ho er lettlesen finns det så mange lag her; raude trådar, symbolikk og metaforar.
* Boka kan lesast «rett fram», eller ein kan velje å lese meir analyserande då det er ein rekke ting en kan velge å undersøke meir om ein er nyfiken. Men ein treng ikkje analysere noko for å lese likevel.
* Ho kan slukast på kort tid
* har eit originalt plott
* er truverdig og ekte
* byr på glede og sorg og humor og alvor
* matematikken – som går igjen i heile boka – er framstilt på ein interessant og naturleg måte!
* Språket er enkelt og rett fram, samstundes er det svært billedleg
* LES DENNE FORDI HO ER KNALLBRA!

Innsirkling -Korte kjappe tankar

Umiddelbare tankar om den første boka i trilogien: ”Innsirkling” – av Carl Frode Tiller

Litt om ”konseptet” og plottet:
– David har mista hukommelsen etter ei ulykke, og i den forbindelse blir folka rundt han oppmuntra til å skrive brev til han, for å stimulere minnene, for å gje han eit bilete av kven han er. I boka følger vi tre menneske som har kjent David – ungdomsvenene Jon og Silje, og stefaren Arvid. 

Boka er delt i tre – og vil følgjer desse tre bekjente i kvar sin del av boka. Vi følger dei her og no (juni/juli 2006) – og får dermed sjå korleis dei har det, kva dei driv med, kva liva deirar handlar om osv… og denne ”no-tida” blir broten av med jamne mellomrom av utdrag av brevet dei har skrive til David – brev med tankar og minne om David. 

DET EG LIKTE GODT:
– originalt og ”nytt” konsept for ei bok; noko eg ikkje har lese liknanande av før
– ein enorm menneskeleg g psykologisk forståelse og innsikt frå forfattaraen si side; ein kjenner igjen dei menneskelege karakteristikka; dei gode, dei vonde, dei flaue, tabu-tankane, ”galne” tankar. 
– Spennande og tankevekkande
– interessant å sjå korleis David blir måla fram av dei andre sine tankar og minne. Og dette får ein til å sjølv reflektere litt på kven en er – korleis andre ser ein vs korleis ein ser på seg sjølv.
– det er ikkje noko fasit eller svar her på kven David er. Lesaren får sjølv danne seg eit bilete og eg ser føre meg at ingen sit igjen med heilt det same inntrykket av mannen David.
– Nettopp dette (punktet over) gjer også at dette er ei bok eg kan få lyst til å lese igjen seinare; for eg tipper at eg ved ein ny gjennomlesing vil tillegge karakteren David endå nokre nye karaktertrekk.

DET EG LIKTE LITT MINDRE:
– boka tek føre seg tre svært ulike karakterar, og alle desse tre skal skrive brev; då sakna eg ein tydelegare skillnad mellom karakterane. Skrivestilen er svært lik, språket og ordvalet er også veldig likt. For meg blei det tydeleg at det var ein forfattar som har skrive breva og ikkje karakterene i boka – for, treffer ein verkeleg på tre ”tilfeldige” menneske i den store verda som skriver så bra og som formulerer seg så likt?
– Dette samme poenget– språkvalet og formuleringar – er også noko eg syntes ødela litt når det gjaldt å følgje karakterane i no-tid; også her er skrivestilen veldig lik for kvar karakter. Måten tankane deirar blir skildra på, måten kjenseler kjem fram på .. det er så likt hos alle dei tre. Det blir nok ekstra synleg fordi det er skrive i første person. Alle tre karakterane fortel frå ”eg”-perspektivet, og hos alle tre er det tatt i bruk same slags verkemiddel – mellom anna gjentakningar og repetisjon. 
For min del gjorde dette at det blei vanskelegare å sjå skilandene mellom dei tre karakterane; dei framstår (for meg) som likare enn dei er. Språket gjer at dei framstår ganske like, medan innhaldet og det som kjem fram gjer at ein veit at dei overhodet ikkje er like i det heile tatt.
– over tid; nesten tre hundre sider – blei det litt slitsamt å lese dette. Lange setningar, utallige komma. Skjønner jo at dette er virkemiddel og det fungerer (for det meste) veldig fint for å visekorleis dei ulike tankane utspelar seg, korleis assossiasjonar dukkar opp osv. Men når det heile vegen er skrive slik, som eit oppgulp av tankar og kjensler, blir det rett og slett litt for mykje av det gode. I mi audmjuke meining ville det gjort seg godt om det innimellom blei brote litt opp, at vi som lesarar i blant kunne få servert nokre kortare setningar, noko litt meir presist enn ”berre” lange tankebanar. 

Det sagt – bok nr to og tre ligger alt klart og eg kjem til å gå laus på resten av trilogien meget kjapt. Først skal eg imidlertid lese noko heilt anna for å få med ein pause frå desse lange setningane eg nettopp har akka meg over …! Denne vesle boka her har eg lenge gleda meg til! Og med sine få sider ser eg føre meg at det er ei fin «pause-bok før eg tek eit nytt dypdykk inn i Innsirkling. «Nemeleg:

To små ting

1. Ei lita oppdatering:

Eg ligg veeeldig på etterskot her – eg hadde planar om å oppsummere leseåret 2018, skrive litt om kva eg vil lese i år, dele nokre artige leselister, skrive nokre omtalar. Men så … tja, livet skjer! Enkelte ting (som å lese…) frister meir enn andre ting (som å skrive). Og så går jo dagane. Alt det overnevnte – omtalar, oppsummering osv – det kjem eg tilbake til. Men for no, akkurat no, i full fart før helga skal tilbringas på hyttetur utan internett og slikt noko, skal eg berre veldig kort anbefale ei bok som eg nettopp las ut.

2. Ei lita bokomtale

Keiseren av Portugalia, av Selma Lagerlof

Dette er den første svenske klassikaren eg les, og også den første av denne forfattarinna. Eg blei i utgangspunktet nyfiken pga tittelen, deretter fordi eg leste at Selma Lagerlof var den første kvinna som vann Nobelsprisen i litteratur.

SUPERKORT SKILDRING AV BOKA:
Ei relativt spinkel og mager bok, med ein relativt stor fortelling inni.

HANDLING:
Hovudpersonen i boka er Jan og vi får i denne boka sjå korleis han opplever å for første gong kjenne og erfare kjensla av kjærleik. Denne kjærleiken vaknar i han då dottera (som han i utgangspunktet ikkje er særleg begeistra for å skulle få…) blir født. Og så – då ho omsider forlét heimen som syttenåring går denne kjærleiken over i noko anna, til noko vondt og altoppsluknade som driv han frå vettet.
I boka følger vi Jan, Kattrina, dottera, og tidvis ein del andre mindre karakterar. På sine knappe to hundre (+) sider får forattaren formidla ein stor fortelling og nokre «små», fattige menneske i Sverige.

EI LITT MEIR UTDYPA SKILDRING AV MITT MØTE MED BOKA:
Eg frykta at boka skulle vere «seig» og treig, at hennar alder skulle gjere språket framande og komplisert. Heldigvis var ikkje dette tilfelle. Dette er ei lettlesen lita bok som gjer ein mogleheiten til enten å «berre lese» og følge plottet, eller ein kan velgje å dvele litt ved enkelte parti – for det står mykje mellom linjane her. Mykje kan tolkast, mykje kan ansjåast som frampeik og hint. Og det finsst og ein god del symbolikk her. Men dette kan ein også velgje å «ignorere» og likevel få ein fullgod lese-oppleving.

Den store DAGEN då alle skal få

Mor vaknar til vakker musikk. Ho står opp, går ned trappa, og blir ståande i døra inn til stova og kikke. Det er ikkje berre musikken som er vakker. Mor syntes at det ho ser på også er ganske vakkert. Ho ser ein fin mann, ein skjønn gut, og eit bustete dyr med logrande hale. Og det finaste er at dei sit samla, tett i tett, tre fine gutar framføre peisen. Ludvigsen spelar gitar og synger. Per lyttar, lærer seg orda og forsøker å synge med. Vi har en grevling i taket, grevling, grevelang, vi har en grevling i taket, greveling. Vi har ikke ellediller eller krokof…. Grevlingen ligg med hovudet på fanget til Per mens halen dansar lykkeleg i takt til musikken. 

Mor går inn på kjøkenet for å lage julefrukost. Frukost til tre. TRE til bords! Ho smilar då. Alle gode ting er tre! Berre ikkje den type tre som ho ser i ruta. Gjennom vindauget ser ho nemleg at greinene på trea står i ro, vinden har løya, det bles ikkje, det snør ikkje, stormen er over. Hjartet hennar blir tungt. Ho lagar frukost for tre. For siste gong, for i morgon vil alt vere som normalt igjen, i morgon kjem ikkje Ludvigsen til å vere her, i morgon vil ho berre ha to menneske å lage frukost til: til seg sjølv og til Per. For her bur Mor og Per og Ingen Mann. Stormen er over. Så snart Ludvigsen oppdagar det vil han ta med seg grevlingen og reise. Mor trekker for gardinene så Ludvigsen ikkje skal sjå at været er fint. 

Nissen er sliten. Veldig veldig sliten. Men han er ved godt mot. Kvar gong han er så sliten at han vil gje opp heile jula, tenker han på Heksa. Og då får han straks nytt mot og meir energi. Han er nettopp ferdig med Asia. Fort gjort, det er ikkje så mange som ferier jul her. Berre om lag femti prosent av asiatarane trur på han i det heile tatt! Og ettersom dei fleste av dei sit på KFC og et fritert kylling, er gåveleveransen fort gjort. Neste stopp er langt meir kravande. Særleg i år:
Han har lytta til det Nissefrøken sa, om at alle er snille!Og dessutan rakk han ikkje å kikke gjennom alle konglane – så i år skal faktisk absolutt alle få gåver. Alle skal få, tenker han og kjenner han blir glad av denne tanken. 

Nissen hopper opp i sleden.
”Ja, ja … då var det desse statane, då” seier Nissen til Rudolf. Rudolf seier ikkje noko, han er jo eit reinsdyr og reinsdyr kan ikkje prate. Men han kan lytte, og han veit godt kor statane er. 
Alle skal få! Alle skal få!Seier Nissen for seg sjølv, og blir gladare og gladare og seier Ho-ho-ho heile vegen til USA. Men då han landar i Washington D.C., har han ikkje klart å overtyde seg sjølv om å gje gåve til Trump. Dessutan er sikkerheitssystemet rundt det kvite hus altfor komplisert. Så – han hoppar glatt over herr Trump og fyker vidare mot Brexit-land, kor dei stakkars, fortvila britane treng ekstra merksemd dette året. Og det skal dei få. Alle skal få! Og britane skal få litt ekstra. For no kjem den nye og forbetra Nissen. Ho-ho-ho!

I Konglevegen 2 ringer det på døra presis klokka fire.
“Hallo hallo – stig på, stig på!” seier Mor til Tante og Hans.
Ludvigsen er der endå. Kvar gong han har tatt på seg frakken og gjort seg klar til å gå, har det starta å blese igjen. Og vinden bles rett mot døra, det er heilt umuleg å opne ho! Det har storma og snødd i eitt køyr. Korleis Tante og Hans i det heile tatt har klart å kome seg hit er eit mysterium. Eit skikkeleg julemysterium. Mor kikkar ut i gata. Stormen har gitt seg igjen. Mor trekker for gardinene i gangen også. Så følgjer ho etter Tante og Hans inn i stova.

“Ludvigsen, dette er søstera mi – Tante -og ehh Håkon? Herbert? eh… Dette er Tante og hennar Pluss Ein” seier Mor. 
“Hans” seier Hans, og handhelser på Ludvigsen.
“Ludvigsen” seier Ludvigsen og handhelser på Hans.
“Nei – er du Den Ludvigsen, sjølvaste Ludvigsen!?” ropar Hans, imponert.
“Jau – eg er vel det.”
”Ja, eg syntes det var nokre velklangane notar vi høyrte!” ropar Hans, imponert.
“Eg visste ikkje at du hadde så selebre vener, Mor!” seier Tante.
“Tja, det er slut på bandet no … Knutsen har sagt opp, han skal gifte seg -”
”Apropos giftemål …!” avbryter Hans og kremter. 
”Kjære, kjære Tante. Vil du gjere med den æra … vil du.. nei altså… det eg vil spørje deg om er om du kanskje moglegens kunne tenke deg å .. altså vil du gif-”
”Ja! Ja det vil eg!” ropar Tante.

Heksa er trøytt i tryllearmen. Men ho står på. Gjer som Nissefrøken har bedt om. Ho skal sørgje for at Per for behalde grevlingen. Ho må hindre Ludvigsen i å reise sin veg med grevlingen. Kvar gong han forsøker å opne døra, lagar Heksa vinter-storm. Det er slitsamt og tungt arbeide. Men det kjenst godt ut å gjere godt, så ho fortsetter. Og kvar gongen armen verker og ho får lyst til å senke stava og dra heim – ja, kvar gong det skjer, tenker ho på Nissen. Om Nissen såg meg no, tenker ho. Ja, då ville han blitt imponert. Og så stolt. Så ho blir ståande i toppen av treet i hagen utføre Konglevegen 2. Ho held seg fast i ein grein med ein arm, og i den andre held ho tryllestava løfta i været og heile tida kviskrar ho magiske ord. Sesam-sesam-filiokus…

Inni huset i Konglevegen 2 er dei seks rundt bordet denne kvelden. Mor og Per, Hans og Tante, Ludvigsen og grevlingen – som ligg samenkrølla i ein ball på ein stol mellom Per og Mor. Mor har plassert Ludvigsen med ryggen mot vindauget slik at han ikkje skal finne på å kikke ut og sjå at stormen har løya. Og Ludvigsen, som alt har oppdaga at stormen er over, han er takksam for at ingen har sagt noko om det. Han trivs her. Hans og Tante behandlar han som ein kjendis. Per er ein artig og snill gut. Grevlingen får leike og kose seg utan å få kjeft frå pripne husvertar. Og Mor… Mor er den beste av dei alle. Om det berre kunne storme ute for alltid!

”Takk for maten!” seier Påskeharen.
”Velbekomme” seier Nissefrøken, som er letta over at Påskeharen likte maten dei enda opp med å ete. Påskeharen et jo ikkje kjøtt, eller fisk, eller grønnsaker…ingenting skikkeleg. Og då han føreslo Kvikk Lunsj til julemiddag måtte ho sette ned foten. Begge føtene faktisk. For det finst då grenser for kva ein kan finne seg i!

Til forrett blei det rosa gummi-fisk frå Sverige, marsipangris og polkagris til hovudrett, og desserten må dei nok vente litt med, for dei er begge to altfor mette. 

”Kva gjer vi no, då?” spør Påskeharen
”Venter på å orke dessert!” ler Nissefrøken.
”Og … kanskje kan vi opne gåver?”
”Eg trudde ikkje du eigentleg feira jul…” seier Nissefrøken, og smilar lurt.
”Nei – eg gjer jo eigentleg ikkje det” mumlar Påskeharen som no angrar litt på at han sa det den gong, for det hadde vore fint med ei gåve.
”Men eg har ei lita noko til deg likevel” seier Nissefrøken.
Og den litle noko er ein splitter ny Nintendo. 
”Vi kan jo ikkje bu her utan Nintendo – eg veit jo no kor viktig det er at du får slappa skikkeleg av.”

Dei skulle vore heime i hola no. Det var det som var planen. Men så … tja, det var godt å kome heim. Heim til pepparkakehuset. Og no når Hans skal flytte. Og no når Heksa har blitt så snill. Ja no, no kjem det til å bli ein sann fryd å bu her. Og det er det dei skal. Dei har fått verdas finaste julegåve av Hans – dei har fått pepparkakehuset!

Påskeharen er så glad at han ikkje klarar seie noko. Han hopper og spretter og er så glad at Nissefrøken sjølv må rigge Nintendoen til. Og så straks han er på plass griper Påskeharen tak i kontrollen for å spele. Men så ombestemmer han seg. Han kan spele seinare. I morgon. I dagen etter i morgon. Han kan spele korti som helst! 

Han roer seg og setter seg ned ved sida av Nissefrøken i Stratos-sofaen. 
”Skal du ikkje spele? Er det feil Nintendo?” spør Nissefrøken, forvirra og litt bekymra. 
”Eg har noko til deg og” seier Påskeharen. 
Han stikker handa i lomma og trekker fram eit lite skrin. Nissefrøken tek i mot, og skal til å opne det.
”Nei! Du må ikkje opne … Eg er ingen Nisse… eg klarar ikkje lage så fine presangar og-”
”Det gjer ingenting. Det er tanken som teller.»
Nissefrøken tek i mot skrinet. Og kjenner det straks igjen. Det er ikkje eit smykkeskrin. Det er ei medisinskrin som ser mistenkeleg likt ut det Hans har i medisinskapet på badet. 

”Dette er eit veldig fint skrin … ” seier Nissefrøken.
”Jau … eg skulle no helst gitt deg eit smykkeskrin, men eg fant ingen-”
”Og dessutan er det som eg sa; det er tanken som teller” avbryter Nissefrøken.
”Og tanken er like fin som skrinet! Minst! Tanken er at du skal vere Påskefrøken” seier Påskeharen.
”Men eg fann ingen ring … så då tenkte eg at: kva er det nest beste? Jo, eit smykkeskrin til å ha ringen i, men eg fann ikkje det heller så då måtte eg nøye meg med det tredje beste etter eit smykkeskrin og det må jo være et skrin. Og det einaste skrinet eg fann var altså dette.”
”Takk for skrinet” smilar Nissefrøken. Og ho prøver å minne seg sjølv på at tanken var god. Tanken er det som teller. At eit tomt medisinskrin kan vere ein fin nok gåve det…

”Eg er lei meg for at eg ikkje fann ein ring å legge i skrinet…” gjentar Påskeharen
”Ein ring?! Skulle du verkeleg gje meg ein ring?”
”Ja, det er vel slikt man gjer når ein vil fri…”
”Man… Men du er ingen mann, du er Påskeharen.”
”Ja, og derfor har ein ingen ring å gje vekk!” seier han fortvila.
Så blir dei stille ei stund.
”Men om eg hadde ein ring, ein slik trulovingsring, ville du gått med han då?”
”Sjølvsagt!”
”I så fall … I så fall er dette eit trulovingsskrin… !” 

Påskeharen river skrinet ut av hendene til Nissefrøken/Påskefrøken og seier at ho må lukke augo. 
”Skrinet er ikkje tomt likevel, for akkurat no legger eg trulovingstankar inn i trulovingsskrinet!”
Påskeharen kremtar.
”Eg, Påskeharen, lovar hermed å alltid vere tru mot deg og alltid tru på deg og alltid tru på oss to i lag og tru på påska og til og med på jula… ja, eg skal i det heile tatt tru kjempemykje på all-slags heile tida. Og no – no er skrinet stappfullt av trulovingar. Vil du ha dette trulovingsskrinet?”

Nissefrøken er så rørt at augo blir blanke.
”Å, kjære Påskeharen min!”
” Nissefrøken, vil du bli min Påskefrøken?”
”Å…. Påskeharen min!”
”Å Nissefrøken … ”
”Å Påskeharen – det vil eg!”
”Å Påskefrøken, eg – eg – eg elskar deg!”
”Eg elskar deg óg!”

”Eg hadde jo ikkje nokre planar om å ende opp her i jula…” seier Ludvigsen, som er den einaste som ikkje har gåver – verken å gje vekk eller å ta i mot. 
”Men … eg har tenkt litt, og grevlingen… Per – om du vil ha han, så syntes eg du skal få han. Du veit, eg trenger jo ny buplass og det er ikkje så enkelt med kjæledyr då… ”
”Tusen tusen tusen billionar millionar takk!” ropar Per.
”Ja, det var snilt av deg, Ludvigsen” seier Mor. 
”Men eg …kanskje… får eg kome og seie hei av og til? Helse på han – ja grevlingen, altså?”
”JA!” ropar mor
”Ja!” ropar Per.
Alle snur seg og stirrar på Mor. For det er ho som ropte ”JA!” høgast og fortast.
”Sjølvsagt skal du få kome tilbake her, så ofte du berre vil” seier Mor og blir raud i kinna. 
”Ja … for å helse på grevlingen, altså” legg ho til.
”Ja. For å helse på… han, på grevlingen” bekreftar Ludvigsen.
”Ja… for du er glad i grevlingen” seier Mor.
”Ja, eg er frykteleg glad i…i grevlingen.”
Mor og Ludvigsen ser lenge på kvarandre. Begge opnar munnen samstundes for å seie noko.
”Eg-”
”Du-”
Og så kjem ein ny røyst og bryter dei av:
”Ho-ho-ho!”

”Ho-ho-ho! Er det nokre snille b-”
Nissen avbryter seg sjølv. Alle er jo snille. Det er jo slik det skal vere i år. Alle skal få. Nissen har ikkje klart å kome på nye replikkar som kan erstatte dei gamle. Så han gjentar det einaste han kjem på… 
”Ho-ho-ho…hoho…!”

Velkomsten er ikkje som den brukar å vere:
– Den vesle guten i huset, Per, ser skeptisk ut. Per granskar Nissen. Er han ekte? Finst han likevel? 
– Mor glisar breitt, litt for breitt. Ho smilar og blinkar lurt til Nissen. Ho veit kven han er. Ho og han har ein hemmelegheit som berre dei veit om. Syndenreisa til Nordpolen. Mor kjenner seg stolt. Mor har vore med å redde jula. Mor har gjort Nissen glad igjen. Og no står han her i stova hennar som om dette var ein heilt vanleg jul. 
– Tante ser så vidt at Nissen er komen, ho er oppslukt av andre ting. Av ringen på fingeren. Og av den selebre gjesten, Ludvigsen. Ho ser på ringen, smilar. Ser på Ludvigsen og smilar. Ser på ringen igjen og smilar endå meir. Snart når munnvikene opp til augo hennar. Ho viser ringen til Ludvigsen, dultar han vennskapeleg i skuldra.”Sant du kan spele i bryllaupet vårt?” Har tante i det heile tatt merka at Nissen er her? Kanskje like greitt at ho ikkje har det, for ho er så distrahert at ho ikkje legg merke til andletet til Hans
– Hans ser på Nissen med smale augo, seier ikkje eit ord, nektar å smile, nektar å helse. Hans og Grete er vener igjen no, men han kjem aldri til å gløyme sviket frå den gong. Kjem aldri til å gløyme at Nissen tok i frå han systera si, tok henne med til Nordpolen og gjorde Grete om til Nissefrøken og let Hans vere åleine igjen. 
– Og Ludvigsen knip augo igjen og hopar det ikkje er for seint å ønske seg noko. Han ønskjer seg ny snøstorm. 

”I år skal alle få!” seier Nissen stolt. 
Han setter igjen ein sekk på golvet, smilar litt ekstra til Mor. 
”Ha det bra, då og god jul!”

Påskeharen og Påskefrøken måtte vente i to lange timar før magane deira endeleg fekk plass nok til at dei kunne ete dessert. No sit dei saman i sofaen. Mette. Lykkelege. Og dei gjer det dei heile denne lange adventstida ikkje har klart å gjere: ingenting. Dei sit berre der. I lag. Ho, Påskefrøken. Og han, Påskeharen. Påskeparet. Endelig kan dei slappe av!

”Kjenn her!”
”Hm? Mett?”
”Nei … egg! Nye egg! Eg kjenner dei vekse i meg allereie!”
”Men … er det mogleg? Det er jo berre nokre dagar si du aborterte…”
”Det må bety at eg har det rekor-bra. ja, veldig veldig veldig bra. Verds-rekord-bra, liksom!»
”Å! Påskeharen! Eg elskar deg!”
”Og eg elskar deg, Påskefrøken!”
Dei sit der, i sofaen. Utan TV på. Utan Nintendo. Dei sit der og ser på trulovnadsskrinet. 

Mor opnar opp pakka si og finner eit tomt fotoalbum. Ho seier at det er akkurat det ho ønska seg – no skal dei lage masse fine minner saman. Ho og Per. Og kanskje ein mann? Tenker ho stille, og ser med lengsel på Ludvigsen.

Per opnar si pakke og får tilbake trua på Nissen. For kven andre enn ein magisk Nissen kunne vite at Per nettopp har fått eit kjæledyr? Nissen har gitt Per alt han treng! Ei korg til kjæledyret, skål til mat og drikke, ei sele til å ta på når dei går tur, tørrfôr, eit halsband … all slags! 

Hans vil ikkje opne gåva si. Han vil kaste ho i søpla. Tante seier han skal skjerpe seg, så noko motvillig pakkar han opp julegåva frå mannen han mislikar så sterkt. Og då han får auge på gåva kjenner han at hatet mot Nissen forsvinn. Hans har fått ein klokke med GPS og skritt-teller. No som han skal bu i lag med Tante er jo dette heilt perfekt. No kan han endeleg slute å legge igjen smular overalt! Aldri meir kjem han til å vere redd for å gå seg vil. 

Ludvigsen er så glad over i det heile tatt å ha fått ei gåve at han ikkje bryr seg stort om innhaldet. Han ser på den blå nøkkelen han har pakka ut, syntes det er ein merkeleg gåve, men fin uansett.
”Kva fekk du?” spør mor.
”Ein nøkkel!” seier Ludvigsen, muntert. 
”Til kva då?”
”Anar ikkje –det er  sikkert ein reservenøkkel…Eg finn det vel ut når eg får behov for å låse opp noko.”
Tante er lett å blidgjere. Ho jublar av glede over eit par nye skor. Kvite, glitrande, med høge hælar. ”Desse skal eg gifte meg i!” ropar ho, lukkeleg. Så glad er ho, og så mykje jubel lagar ho at alle gløymer alt om Ludvigsen si mystiske nøkkel.

Hikkuslipokkus … Samsilibombombom … mumlar Heksa som er heilt utslitt no.
”Du kan gje deg no!”
Nissen står på graset, ved stammen til treet.
Heksa senker letta handa. 
”Er det over no?”
”Ja, guten har fått grevlingen” seier Nissen.

Heksa klatrar ned frå treet. Sopelimen står inntil stammen, akkurat der ho sat han frå seg. Og ho skular stygt på sopelimen. Skulle ønske han fløyg sin veg utan ho. Ho vil at Nissen skal fly ho heim i sleden si. Men… Sopelimen står jo der. Både ho og Nissen ser det. 

”Ja … ha det då” seier ho, skuffa.
”Ja – og god jul” mumlar Nissen, som også skulle ønske sopelimen hennar forsvann av seg sjølv. 

Nissen og Rudolf gjer eit byks og fyk heim mot Nordpolen. Heksa sparkar i frå og den triste kjensla og saknet etter Nissen forsvinner litt då ho kjem på gåva som sannsynlegvis står og ventar på henne i buret. 

Hans og Tante avbestiller Taxi-en dei skulle ta heim. Det er fint og stilt ute no. Ingen storm i sikte. Så Tante vil at dei skal gå. Ho vil gå heile vegen heim i dei nye bryllaupsskoa. Ho vil høyre dei seie klikk-klakk-klikk-klakk på asfalten. Og Hans er ikkje vond å be – han gler seg til sin første spasertur utan pepparkaker i lomma. Tenk det, å kunne gå utan å måtte legge igjen smular heile tida! Mor, Per og Ludvigsen står i døra og vinkar dei farvel. 

”Ja … då burde vel eg óg kome meg av stade” seier Ludvigsen og ser ned i golvet.
”Jau…” seier Mor. Ho ser óg ned i golvet. 
”Ja, ha det, då. Takk for meg…”
Ludvigsen har tatt på seg frakken. Han smiler trist til Mor og lukkar døra bak seg. 
Mor låser.
”No må du legge deg, Per” seier mor. 

Per og Grevlingen går opp trappa, med tunge skritt. Per vil ikkje at Ludvigsen skal reise. Men no er julaften over. Stormen har løya. Grevlingen er Per sin. Det finst ikkje nokre fleire påskodd for å få Ludvigsen til å bli.
”God natt!” ropar Mor etter han, med ei røyst som er litt for høg til å vere glad på ordentleg. 

Inni buret til Heksa står ei bitte lita gåva, pakka inn i raudt silkepapir, gull-band og med ein glitrande sløyfe. Gåva er mykje mindre enn kva Heksa så føre seg. Ho blir litt skuffa. Det er det indre som teller, seier Heksa til seg sjølv. Og det kunne vore verre, det kunne vore ei mjuk gåve. Eller endå endå endå verre: både mjuk og lita! Ei truse… eit par sokkar… tenke seg til noko så fælt! Nei, dette er slettes ikkje så ille. Denne gåva er iallfall hard. Knallhard! Heksa sit lenge og ser på pakken. Sparar på han. Trykker og stryker. Prøver å gjette kva det er. Knallhardt. Kva er knallhardast i verda? Ho blir trollbunden av seg sine eigne grande tankar. Knallhardast i heile verda er nemleg diamantar! Ho har fått ein diamant i julegåve! 

Og så ser ho ei gåve til! Og den er kjempestor. Definitivt ikkje ein diamant. Og definitivt ikkje ei truse eller eit kjipt par med sokkar. Ho vil opne den gåva først – for den kjem ho ikkje til å bli skuffa over. Stor. Ikkje-mjuk. Garantert suksess. Ho røskar av papiret. Det er ein kost. Ein stor, heimelaga sopelime. Treskaftet er laga med kurver og eit søkk, perfekt plass til ei hekse-rumpe. Ein papirlapp svever i lufta og landar ved føtene. Ein lapp. Eit brev!

Kjære Heksa.
Du er ein engel. Du kom fykande inn i livet mitt. Ein engel som fall frå himmelen og ned i hagen til Mor og Per. Ein vakker engel. Berre utan vinger. Heldigvis, for då kunne eg frakte deg heim i sleden min. 
Eg sa til deg at eg var lei for at eg krasja med deg. Det er ikkje lenger sant. Det er det beste som har hendt meg – å krasje med deg. Eg vil krasje med deg kvar dag i resten av livet! Pangpang-pang! Meg og deg, Heksa! Kvar dag!

Her er ei ny sopelime. Den er skreddarsydd og anatomisk tilpassa til deg – ja, eg tok meg den friheita til å ta meg nokre augemål av deg… Hihi… Eg kan ikkje trylle. Så det er berre ein sopelime. Foreløpig… men Nissefrøken har sagt at du er ein ræser på å lage tryllebrygg, så eg håper du kan trylle sopelimen magisk og flyge til Nordpolen og besøke meg.

Om ho berre kunne dra til Nissen … Men ho kan jo ikkje det. Ho vil vere snill Heks, og snille heksar stikk ikkje av, dei røymer ikkje. Snille heksar sonar straffa si. Og dette, buret, er straffa til Heksa for å ha fanga Hans og Grete den gongen. Dessutan, har Heksa blitt ganske heimekjær med tida. Buret er slettes ikkje så ille. Men Nissen. Sopelimen. Nordpolen… 

Mor geispar, strekker hendene opp i lufta, slepper ut eit sukk. Så går ho inn i stova og ryddar opp gåvepapiret som ligg strødd på golvet. Ho krøller det saman og stappar det i ein søppelsekk. Inni eit av papira kjenner ho noko hardt. Noko metallisk. Ho bretter opp papiret. Og der ser ho ein blå nøkkel. Ludvigsen har gløymd nøkkelen sin! 

Mor skundar seg ut i gangen. Ho har det så travelt med å ta igjen Ludvigsen at ho ikkje tek seg bryet med å finne fram vinterjakka. Ut døra i kjole og tøflar. Nedover gata. Kikkar seg om. Ser ein mørk skikkelse framføre seg. Springer etter. Ropar og hoiar. ”Ludvigsen!”

”Du- du – vent!”
Ludvigsen stoppar, snur seg, og ser vakre Mor kome springande mot han. Han har lyst å opne armane, løfte henne og kysse henne. Han har sett slikt noko blitt gjort på film. Dessverre er ikkje dette ein film, tenker han.
”Du gløymde noko” seier Mor.
Ho gjer han nøkkelen. 
”Ok… takk” seier han.
”Mhm… snakkast då” seier ho.
”Du ser kald ut” seier han
”Ja, eg er kald” seier ho.
”Eg følger deg heim” seier han og pakkar henner inn i jakka si.

Mor og Ludvigsen går forbi huset. Det er fint ute. Ingen storm. Stjerner i himmelen. Dei går nattetur. Ludvigsen vil ikkje heim. Mor vil ikkje at Ludvigsen skal gå heim. Men ingen av dei tør å seie noko om det. Så dei går tur. I natten. Mens julaften blir til første juledag. 

”Nei … no må eg vel kome meg inn” seier mor til sist.
”Ja, eg og…”
”Men du skal kome på besøk … ja, for å helse på grevlingen, altså…” seier Mor.
”Ja, det skal eg.”
”Vil du helse på han no kanskje?”
”Ja … men han søv vel.”
”Du kan vente hjå oss på at han vaknar, sofaen står jo der…”
”Ja, sofaen står jo der.”

Sjefsalven høyrer at Nissen og Rudolf landar i stallen. Han blir i senga litt til. Ventar til det har vore stilt lenge. Så listar han seg, så stilt så stilt på tå. Ut av huset. Inn i stallen. Han klyver opp på ryggen til Rudolf. Og rett før sola skal til å stå opp landar han i ein hage han no kjenner ganske godt. Han lister seg fram til døra, skrur ned skiltet og henger opp det han sjølv har laga. Han smilar stolt for seg sjølv. Så glad er han at han ikkje treng å ta seg noko sitte-pause. Han flyr heile vegen tilbake til Nordpolen, kor han no skal sove og drøyme søtt heilt til neste desember. Ja, så blenda av juleglede er han, at han ikkje legg merke til sopelimen som står på fjøset når han landar. 

Mor og Ludvigsen. Hand i hand – for å halde varmen er det nyttig å leie kvarandre, nemleg. 
Dei står ved døra. Ho er låst. Å nei, å nei.. Mor si nøkkel ligger jo i jakka hennar, og jakka er inne i huset…!
”Har du reservenøkkel noko stad?” spør Ludvigsen.
”Ja, hos Tante, men ho søv vel no…” seier Mor. 
Ludvigsen tek fram sin nye nøkkel.
”Då prøver vi denne, berre på gøy.”
Og sidan det framleis er jul og tid for magi, passar den blå nøkkelen perfekt i låsen på døra til Mor og Per. 
Og sidan det er mørkt ute, ser ingen av dei kva som står på skiltet over ringeklokka. 

Her bur Mor og Per og Greve-Ling og Ludvigsen.

Heksa gret då ho etter lang lang lang tid opnar den siste gåva. For no er det ikkje fleire gåver igjen! Diamanten… er ikkje ein diamant. Men eit skrin med ein nøkkel i! Og nøkkelen passar perfekt til buret! Ho leser lappen. Igjen og igjen. Må være sikker på at det er riktig. 

TIL: Heksa
FRÅ: NissefrøkenPÅSKE_FRØKEN!!!

Ein nøkkel. Frå NissePåskefrøken… og nøkkelen passar perfekt i låsen på buret! NissePåskefrøken har slept ho fri! Heksa kan reise! Heksa kan fyke til Nordpolen utan å stikke av! Og det gjer ho. Ho låser opp. Tar med seg den nye sopelimen. Låsar etter seg igjen, for sjølv om ho er fri vil ho ikkje at framande skal ta seg inn i hennar bur! Så sparkar ho frå og fyker heile vegen til Nordpolen.

På lange reiser rekker ein å tenke mange tankar. Og det gjer Heksa. Ho tenker så mykje og lærer så mykje av å tenke så mykje at då ho landar på Nordpolen har ho blitt ganske så klok. Ho veit at ho aldri kjem til å dra heim igjen frå Nordpolen. For ho skal dele alle dei kloke tankane med Nissen. Og snart kjem Nissen til å be henne bli for alltid. Be henne bli hans. Be Heksa bli til HekseNisseEngel, Nisseheks eller HekseNisse. Noko sånt. For dei kloke tankane ho rakk å tenke på vegen vil overtyde Nissen om at dei to høyrer saman.

Eg kan trylle!
Det vil aldri bli julekrise igjen – for eg kan trylle!
Du vil aldri bli skuffa over meg – for eg kan trylle fram alt du vil ha!
Eg kan trylle!
Eg er ei Heks!
Eg kan trylle!

Mange mange mange smarte tankar tenkte heksa. Og ho landa. Og Nissen tok i mot ho. Og han høyrte alle dei smarte tankane. Og blei skikkeleg imponert. 

Sjefsalven ligg i senga og høyrer at Nissen og Heksa synger og dansar av glede. Han høyrer Heksa fortelle Nissen om kor bra ho er. Om alt ho kan. Og han ser føre seg at Nissen smelter av sjarmen hennar. 

Sjefsalven er visst den einaste som innser at denne Heksa, trass i godviljen og sjarmen, ikkje er den skarpaste kvinen i skuffa … Ho har gått heile livet utan å få gåver… Om ho er så forbaska flink og smart – kvifor har ho ikkje trylla fram julegåver til seg sjølv?!

Sjefsalven høyrer Nissens glade røyst. Han legger seg til å sove. Bestemmer seg for ikkje å seie noko om Heksas manglande logikk. Sjefsalven pustar letta ut. Ansvaret er ikkje lenger berre hans. Heksa er kanskje ikkje Nissefrøken. Ho er ikkje den smartaste. Men ho er blitt ein god Heks. Ein snill heks. Og endeleg kan Sjefsalven sove godt – utan bekymringar for neste jul og Nissens psykiske helse. 

Dagen før dagen …

Tenke seg til å støyte på heksa – ja bokstaveleg talt – støyte på henne! Og tenke seg til at ei heks kan vere slik!? Og med SLIK meiner Nissen fin, skjønn, vakker, nydeleg – ja sett bort i frå den litt skeive nasen med vorte på – er ho verkeleg ein skjønnheit. Og så snill også! Ein snill heks! Sidan kollisjonen for det meste var Nissen si skuld, ville han fly henne heim igjen. Utan sopelimen kom ho seg jo ingen stad. (At ho berre kunne trylle fram ein ny sopelime var det ingen av dei som sa noko om. Nissen, fordi han ikkje visste at det gjekk an. Heksa fordi ho svært gjerne ville sitte på med Nissen. For, det var noko med denne mannen ho likte. Stemma hans. Skjegget. Kleda. Ein fin-fin mann! Ein fin mann ho gjerne vil dele slede med. Tenk at Nissefrøken reiste i frå han! 

Heksa halta litt ekstra for å få meir sympati. Og for å hale ut tida saman med denne flotte karen. Dei gjekk roleg og forsiktig mot sleden hans, og mens dei gjekk slik, sakte, haltande, la Nissen armen sin rundt Heksa og lét henne støtte seg på han. Heksa halta endå meir då. For han var så god å halde i, denne Nissen. Og mens dei halta og gjekk forklarte Nissen kva som hadde skjedd.

Mannen der inne forsøker å ta grevlingen til Mor… Og det må ikkje skje! Stakkars guten, Per. Han ønska seg kjæledyr. Og stakkars mor! Og så gløymde eg å sjå meg for og så kom du og så pang! Er du sikker på at det går bra?! Unnskyld unnskyld! Eg er ein ubrukeleg Nisse!

Heksa halta litt ekstra for å få meir sympati. Og for å hale ut tida saman med denne flotte karen. Dei gjekk roleg og forsiktig mot sleden hans, og mens dei gjekk slik, sakte, haltande, la Nissen armen sin rundt Heksa og lét henne støtte seg på han. Heksa halta endå meir då. For han var så god å halde i, denne Nissen. Og mens dei halta og gjekk forklarte Nissen kva som hadde skjedd.

Mannen der inne forsøker å ta grevlingen til Mor… Og det må ikkje skje! Stakkars guten, Per. Han ønska seg kjæledyr. Og stakkars mor! Og så gløymde eg å sjå meg for og så kom du og så pang! Er du sikker på at det går bra?! Unnskyld unnskyld! Eg er ein ubrukeleg Nisse!

Heksa trøysta Nissen. Sa at han var ein fin mann og ikkje ubrukeleg. Og så fekk Heksa ein god idé: Ho ville imponere Nissen. Ho ville gjere han glad. Hjelpe han.

”Kva om vi fangar dei?”
”Nei! For ein heks du er!”
”Ja… huff… eg er født slik, veit du.”
”Det er ikkje din skuld.”
”Men eg meinte ikkje å fange dei på ein slem måte. Vi må fange dei på ein snill måte, hindre dei i å forlate huset.” forklarte Heksa.
”Fange dei på ein snill måte…” gjentok Nissen, som ikkje heilt klare sjå føre seg korleis ein gjer slikt. Heldigvis fekk Heksa ein skikkeleg god idé.

For ein fin natt! Nissen blei så nøgd med henne. Han blei så glad at han sa Ho-ho-ho-ho heile vegen mens dei flydde heim. Og han lagra adressa hennar på GPS-en og lova og kome på besøk så snart jula var over! Og no er det litle julaften og det betyr at det er store julaften i morgon og då skal ho få ho gåve! 

Per vaknar av at kjæledyret sleikar han i fjeset. Kva gjer grevlingen her? Skulle ikkje Ludvigsen hente han? Per og grevlingen går ned trappa saman. Og Per må gni seg i augo for å vere sikker på at han ikkje ser syner. For der, på kjøkkenet, på kjøkkenet til Per og Mor, der sitter Ludvigsen! Ludvigsen og Mor. Med kvar si kaffikopp. Dei skvetter til då Per og grevlingen kjem inn. Og dei flytter seg litt lengre frå kvarandre. 
”Er du her igjen!?” spør Per.
”Nei, eg er her enno-” byrjar Ludvigsen å seie, men Mor bryter han av.

”God morgon til deg óg” seier Mor.
”Du kom for å hente grevlingen …” mumlar Per.
”Eg skulle det. Eg kom i går kveld etter at du hadde lagt deg. Men akkurat då eg skulle gå byrja det å snø og blese ute – full storm!”
”Ja, det var heilt frykteleg!” seier Mor.
”Ja, så frykteleg at eg rett og slett blei heilt nøydt til å overnatte.”
”Det var berre hyggeleg å ha ein gjest!” seier mor. 
”Og no då – no skal du ta med deg grevlingen?” seier Per.
”Ja, eg må vel det” sukkar Ludvigsen, og Per syntes ikkje han verker så glad som han burde vere over å ha fått tilbake kjæledyret sitt. 

Mor drikker opp kaffien sin. Det gjer Ludvigsen og. Per kjemper mot tårene. Vil ikkje miste grevlingen! 
”Du må bli til i kveld!” ropar Per. 
”Det er jo siste sundag i advent, og då kan du ikkje vere åleine i tunnelen din … du kan være med oss, her! Vi skal ha adventskos – Eg og Mor og Tante og Hans og…”
”Per då, eg er sikker på at Ludvigsen har betre ting å ta seg t-” byrjar Mor å seie.
”Å! Ja, takk, det ville vore fint!” seier Ludvigsen.
Og Per blir så glad at heile kroppen blir varm. Og Mor blir endå gladare enn Per. Og Ludvigsen er gladast av alle, for han har enno ikkje funne seg ein leilegheit kor dyrehald er tillét, og ein kveld åleine i tunnelen freistar ikkje stort. 

”Hans sa at du stakk av!”
Heksa bøyer hovudet i skam. 
”Jau… men eg kom tilbake!”
”Men du stakk av!” 
”Men eg kom tilbake!”
”Men du stakk av før du kom tilbake!”
”Ja, eg kunne vel ikkje kome tilbake om eg ikkje stakk av først, vel?”
”Nei, kanskje ikkje. Godt poeng…”
”Og no er eg her. Og i morgon får eg vel gåva mi?”
”Eg veit ikkje – du skulle jo berre få ho om du var snill. Det er ikkje snilt å stikke av.”
”Det er ikkje snilt å halde meg fanga i eit bur” seier Heksa
”Du fanga oss først – Hans og Grete…” minner Nissefrøken om.
”Men så stakk dykk stakk av” seier Heksa.
”Fordi du fanga oss!”
”Huff, ja… eg gjorde jo det. Eg var ei skikkeleg heks. Men eg er snill no.”

Nissefrøken snur seg for å gå. 
”Vær så snill! Eg vil så gjerne ha ei gåve. Vær så – vær så- vær så snill!”
Men Nissefrøken er ikkje dum, ho let seg ikkje lure. Aldri igjen! Ho går vidare mot huset. Huset som ho og Påskeharen kanskje skal overta, dersom Hans sine planar går etter planen. 
”Eg har vore snill! Berre spør eks-mannen din, Nissen altså – eg trefte han i går! Og han sa det, han sa at eg var ei god og snill heks! Tenk, det sa han! Eg er snill. Eg må få gåve!”

Heksa si stemme er full av gråt! Og det får Nissefrøken til å snu seg. Ho går tilbake til buret. Heksa fortel om natta si. 
Og Påskefrøken – som kjenner igjen beskrivinga av Mor og grevlingen – skjønner no at den vesle guten i skogen må ha vore guten til Mor. Per! Og då Heksa fortel at ho sørga for at Per ikkje mista grevlingen i nått, ja då bli Nissefrøken så glad så glad så glad! Så glad at ho lover at Heksa skal få gåva si. 

Heksa jublar! Ho klappar i hendene, ho synger og ho ler, for så glad er ho så glad er ho, ho svingar seg i kretsen og neiar og bukkar og … 
Og så seier Nissefrøken:

”Men du må gjere ein ting til…”
For mens Heksa har feira, har Nissefrøken tenkt litt og det ho har tenkt er triste tankar: No er det ein ny dag. Kva no? Kva om Ludvigsen tek med seg grevlingen no når ingen er der og lagar snøstorm?
«Vær så snill – du kan få ein ekstra gåv-” 
Nissefrøken rekker ikkje snakke ferdig. Heksa har alt begynt å ta på seg jakka.
”Eg treng i så fall å få låne ein kost.”

LAURDAG – BitteLitleJulaften

Det er tidlig og framleis mørkt då dei landar i hagen i Konglevegen 2. 
”Ha det, då!” seier Mor. Letta, glad. Endeleg heime!
”Kom her!” ropar Nissefrøken. 
Mor snur seg mot sleden. Redd. Har dei lurt meg? Får eg ikkje dra heim likevel?
”Ikkje du!” ler Nissefrøken. ”Grevlingen. Kom så! På plass!”
Mor kikkar ned på graset. Der står grevlingen tett inntil leggane hennar. Han vil heller være med Mor enn Nissefrøken og Nissen. 
”Kom!, sa eg!!”
Grevlingen klynkar og ålar seg enno tettare inn til Mor. 
”Han kan godt bli med meg, altså” seier Mor.
”Nei, han er jo min” seier Nissefrøken.
Men så ombestemmer ho seg.
”Ja, ja, kvifor ikkje, forresten? Han plagar jo livet av kjærasten min…”
”Og sonen min ønskjer seg eit kjæledyr til jul” seier Mor. 

Mor og Nissefrøken nikkar og smilar og dei er så glad, for kjæledyret er det berre ei av dei som vil ha… 

”Du må hugse å synge for han” seier Nissefrøken.
”Det skal eg gjere” lovar Mor. 

Hans vaknar av ein merkeleg lyd. Eit brøl av noko slag. I stova ser han Påskeharen stå bøygd framover med hendene på knea. Han pustar og stønner og har vondt. Og då gløymer Hans alt om kor sint han er på Påskeharen som nektar å fortelle kor Grete er. Ja, Hans blir oppriktig bekymra.

”Kva er i vegen?!”
”Det er for tidleg!” klynkar Påskeharen.
”Kva?”
”Det er ikkje påske enno!”
”Nei … jula kjem jo alltid først” mumlar Hans
”Vatnet mitt går!”
”Hæ?”
”Det er for tidlig, egga er ikkje ferdige, vatnet går, egga kjem!”
På golvet dannar det seg ein gul pytt – ein påskedam. Og oppi dammen flyter nokre små, svarte kuler. Skeive og rynkete. Nesten som rosiner, berre heilt svarte og knallharde. Hans stirrar forskrekka på pytten med klumpar i. 
”Se – se!” Klynkar Påskeharen.
”Ja… men kva pokk- polkagris … er det svarte egg?!” spør Hans.
”Ja! Det skjer når dei kjem for tidleg. Alt blir berre ekkel lakris, då. Lakrisen rekker ikkje bli til god sjokolade … No er heile påska er øydelagt!” 

Per hadde planar om å gå rett opp på rommet sitt og ignorere Mor heila jula. Han skulle vise at han er sint fordi ho er ein løgnar. Men då mor kom og henta han hjå Tante blei han likevel glad for å sjå henne. Etter å ha gått seg vill i skogen har han sakna henne ekstra mykje. No var det så godt å få Mor heim igjen at han ikkje vil være sur eller krangle. Det var jo trass alt artig med kalendergåver, sjølv om alt dette med Nissen berre er lureri. Og no, no når det står her, utføre huset i Konglevegen 2, og skal til å låse seg inn, ja, då seier Mor noko som gjer at Per bestemmer seg for å tilgi Mor for å lurt han. Ho seier:
”Eg har ein overrasking til deg!”

Og overraskinga kjem byksande mot dei i det same dei trår inn i entréen. Eit firebeint, hårete og bustete vesen. Ein vaskebjørn? Eit overfora ekorn?
”Eg fann han på reisa mi” seier Mor.
Ein hundevalp? Ein bever? Noko er kjent med dyret.
”Til meg?!”
”Ja, til deg. Eg veit det ikkje er julaftan enno, men eg kan ikkje halde han innesperra, stakkars, …så du får han no. Ein ekstra julegåve sidan du har vore så snill mens eg var vekke.”
”Mitt eiget kjæledyr!”
”Ja. Ditt kjæledyr.”
”Men … kva slags dyr er det”
Det veit ikkje mor heilt sikkert. Ho spurte aldri. Men Nissefrøken kalla han for noko … kva var no det? Greve-Ling? 
”Tja … det er eit kjæledyr iallfall” seier ho.
 
krfksjkt! krfksjkt! krfksjkt! seier dyret.
”Åååå… nei… !” Klynkar Per som kjenner den lyden.

”Dette er jo Knudsen si grevling!” ropar Per og blir lei seg. For han har alt blitt glad i grevlingen. Og Per han ikkje berre behalde grevlingen når han veit at Ludvigsen leiter. 
”Kven?” spør mor.
”Berre ein eg blei kjent med då … då … då eg gjekk meg ein tur her om dagen. Ein mann som leita etter grevlingen sin.”
Både Per og Mor er skuffa då dei finner telefonnummeret hans å Internett. Dei er endå meir skuffa då han svarar på første pip. Og endå meir skuffa då han seier at han kjem med ein einaste gong…
 

Ingenting fungerer betre enn ein prematur egg-fødsel for å skape fred mellom to ilske mannfolk. Påskeharen og Hans sit saman i stova. Utan å krangle. Utan å fortelle vitsar med dårleg enderim. Dei sit alvorlege, rolege. Djupt konsentrerte og legg planar. Hans og Påskeharen har blitt forsona. Og, dei har funnet noko dei har til felles. Tre ting, faktisk:
1. Miljø
2. Godteri
3. Kjærleik

Hans fortel om Tante, at han er forelska og kanskje vil reise sin veg, slå seg ned i lag med Tante … og då vil Peparkakehuset stå tomt. Og – tja – nokon burde passe huset – det kan vel ikkje berre stå slik og forfalle? Nei, Påskeharen er einig i det. 
”Matsvinn er noko herk!”
”Ja, det er ei av dei største klimabelastningane!”

Hadde det ikkje vore for at Påskeharen alt hadde åte opp døra, ville dei akkurat no ha høyrt lyden av at ho blei opna. Men, ingen dør, ingen dør-lyd. Så dei høyrer ikkje at Nissefrøken kjem heim. Nissefrøken listar seg inn… Og der, i stova, ser ho dei to viktigaste mennene i livet sitt sitte saman i noko som liknar stille harmoni; dei kranglar ikkje slik Hans og Nissen gjorde. Og ho kjenner hjartet bli varmt og godt, og at alt kjem til å ordne seg. Tenk så flaks at Hans og Påskeharen kjem så godt overeins!

”Og med eit slikt hus som dette, risikerer du aldri at påska blir øydelagt!”
”Nei, og eg vil aldri trenge å lære meg å puste med magen!” ropar Påskeharen, letta.
”Kvafornoko?!”
”Berre noko me lærte i Spania. Du veit, eg er ein bereist Hare – eg har nemleg vore på –”
”…stressmeistringskurs i Spania, ja, eg veit det” avbryter Hans.

Nissefrøken lister seg ut igjen. Etter å ha sjekka at heksa er på plass, at alt er som det skal, lister ho seg inn igjen. 

”Eg er heime!” roper ho, muntert.
Og før Hans rekker å stille eit einaste spørsmål, seier ho:
”Og eg har med julegåver til alle!”

Heksa har budd i buret utan å utøve hekseri og fandenskap såpass lenge at ho er redd ho ikkje lenger er i stand i å ljuge. Så då ho høyrte lyden av Nissefrøken sine treskor, skunda ho seg å lukke augo og late som om ho sov. Ho var redd Nissefrøken ville spørje om korleis ting har vore mens ho var vekke, og det veit jo ikkje Heksa som sjølv har vore vekkreist – og det utan lov! Avtala var at heksa skulle trylle Nissefrøken til Nordpolen og vente i buret sitt og få gåve. Men så stakk ho av… Men ho stakk jo berre litt av. Og ho kom jo tilbake! Men for ikkje å røpe seg, lot Heksa altså som om ho sov, som om ho heile tida har vore i buret sitt. For det var det som var avtalen. Være snill Heks. Og så – så skulle ho få gåva si! Sitt livs første gåve. Og no er Nissefrøken heime!

Så snart Nissefrøken går sin veg, opnar heksa augo for å sjå om det allereie har dukka opp ei gåve. Det har det ikkje. Så høyrer ho Nissefrøken rope frå huset:
”Eg er heime, og er har med julegåver til alle!”

Til alle?
Meg og?
Kor er mi gåve?
Når skal eg få ho?
Kva er inni gåva? 
Kva slags papir er ho pakka inn i?
Med eller utan sløyfe? 

Heksa er så spent og ivrig at ho ikkje får sove. Så, etter at alle ljosa er sløkt og ho høyrer Påskeharen snorke, finner Heksa fram sopelimen og flyr seg ein tur. Ikkje for å stikke av. Ikkje for å gjere hekseri. Men for å få tida til å gå slik at ho snart kan få gåva si.

Nissen er også ute å flyr denne kvelden. Han og Rudolf og sleden. Dei øver seg til julaften. Rudolf er litt ute av trening, litt treig, litt rusten i teknikken. Og no er det knapt med tid. Nissen og Rudolf har terpa på lukeparkering og landing på skrå-tak. No tek dei nokre siste runde og øver på venstresving. Og så, når Nissen er nøgd, legger han turen over Konglevegen for å forsikre seg om at Mor er heime og at alt er bra med henne og Per og grevlingen. Nissen smilar i skjegget då han ser det raude huset til Mor. Han sirklar rundt det nokre gonger. Kikkar inn i vindauga. Per må ha lagt seg, for det er berre eit ljos tent, og det er i stova. Og der sit Mor. Men – ho er ikkje åleine. Det sit ein mann der og. Kven er han? Og Kvifor tek han tak i halsbandet til grevlingen? Mannen forsøker å stele grevlingen til Mor! Å nei og nei og nei… ! Mannen kan ikkje dra derifrå med Mor si grevling! Nissen er så oppslukt av dramatikken at han gløymer å halde styr på Rudolf … Og sjølv om himmelen er stor, er han ikkje så stor at kollisjonar ikkje kan inntreffe …

Heksa landar hardt på bakken med lufta slått ut av seg. Fortvila ser ho sopelimen fortsette vidare utan henne. Ho ser seg om. Ho ligg på graset utføre eit raudt hus. Over seg ser ho skuggane av noko stort. Det seier PANG då dette store landar litt lenger nedi hagen. Og så kjem nokon springane mot henne.
”Unnskyld! Går det bra?”
”Au, au .. eg .. au… kosten min!”Heksa kikkar opp og får sjå eit kvit-skjegga ansikt. Ho kjenner hjartet gjere eit byks. Mange, mange byks.
”Jøss! Er det du som er Heksa?”
”J-j-ja … Korleis visste du det?”
”Det var du som trylla Nissefrøken til Nordpolen, var det ikkje?”
”Jau, det var vel det.”
”Det var veldig snilt av deg!”
”E-e-er du Nissen?!”
”Ja, eg er Nissen!”
”Eg har vore frykteleg snill i år” seier Heksa, og forsøker å reise seg opp.

FREDAG – 21.12

Hans vaknar utan latter i munnen. Han kjenner på seg at noko er ordentleg gale. Og det får han bekrefta då han tek med seg ein tørr brødskalk for å mate heksa. For, inni buret er ingen heks! Heksa er vekke. Grete er vekke. Noko alvorleg må ha skjedd. No veit han at noko alvorleg har hendt. Grete er framleis ikkje her! Hans er fly forbanna, så sinna at han busar inn på gjesterommet utan å banke på. 

Ein forfjamsa Påskehare ramlar ned frå hodeståande stilling og landar hardt på ryggen.
”No må du fortelle meg kva som stått på her mens eg var vekke!”
”G-g-g-leder du deg til jul…?” mumlar Påskeharen, som har vanskeleg for å prate med lufta slått ut av seg.
Hans grip tak i armen til Påskeharen, hardt, og dreg han med seg inn i stova.

”Kva har dykk gjort?””Ta deg ei pære” tilbyr Påskeharen og peiker på Candy King-pærane i fruktskåla på bordet.
”Hæ?”
”Ja, å ta seg ei pæregjer at man roar seg ned – har eg høyrt.”
Hans tek seg, noko motvillig, ei pære. Han merkar ikkje noko særleg til endring. 
”Du veit, eg har vore på stress-meistringskurs i Spania og der…”
”No fortél du meg sanninga!” ropar Hans.
”K-k-kva då…kva meiner du?”
”Ikkje spel dum!”
”Eg spelar ikkje, eg er faktisk litt dum. Det seier Nissefrøken óg. Dum, men frykteleg snill og vanvittig morosam! Og det er mykje viktigare enn intelligens skal eg seie d-”
”Kor er Grete? Kva har dykk gjort med heksa?”

Påskeharen klør seg på snuta. Han har lova Nissefrøken at han ikkje skal seie noko… men dette er for vanskeleg! Korleis skal han klare å halde alt hemmeleg for Hans når han masar heile tida? Og stress kjem. Han kjenner det i magen no. 

Det finst ingenting anna å gjere enn å forsøke seg på ein ny vits.
”Gleder du deg til påske”?
Hans svarar ikkje.
”Gleder du deg ikkje?”
”Nei…” svarar ein furten Hans
”Jo!” roper Påskeharen, ”Du må seie jo,elles øydelegg du heile vitsen! Gleder du deg ikkje?”
”Du ser ut som ein bikkje!” roper Hans.
 

Nissen og ein overlessa slede landar på Nordpolen. Og Mor, som har sovna på fjøset, vaknar. Ho ligg mjukt og komfortabelt i høyet, med hovudet på magen til grevlingen. Ho søv så godt og djupt at det tek litt tid før ho vaknar skikkeleg – og då ho vaknar er ho nok ein gong sikker på at dette må vere ein draum. For det som utspeglar seg framføre augo er for sprøtt til å være røyndom. Nissefrøken står på ein stabel av ved. Ho roper opp namn, noterer på eit ark, og peiker og roper ut ordrar. Arrangerer dugnad for alle dei frivillige Nissen har henta. 

Rødhette!
Her!
Kjøkkenteneste – og gå rett inn! Ikkje noko blomstar-plukking på vegen!

Per, Pål, Espen?
Her! JeppsiPepsi!
Inn på IT-avdelinga med dykk.
Ok!
Skal bli.
Og Espen – ikkje forsøk å målbinde nokon, vi har ikkje tid til slikt noko no!

”Tornerose?”
”Ho kunne ikkje kome… ho søv så djupt… Men eg er her!”
”Og du er?”
”Askepott”
”Til peisen med deg”

”Alice?”
”Ho har gått seg vill igjen” svarer katta.
”Igjen?”
”Ja, Eventyrland er faktisk ganske stort, altså…og GPS-en er fullstendig utdatert.”

Mor ser forfjamsa på kaoset, som faktisk ikkje er så kaotisk no som Nissefrøkenhar tatt styringa. De fleste av desse skapningane anar ho ikkje kven er, men ho drar kjensel på nokre av dei. Mellom anna meiner ho å kjenne igjen fire av dei sju små dvergane, to av dei tre Bukkene Bruse, eit troll, tre små griser, te-skje-kjerringa, nokre bjørner og ei lyshåra jentunge. 

Så snart alle er skyssa ut av lova og i full sving med dugnaden, byrjar Mor, grevlingen, Nissefrøken og Nissen å gjere seg klare for avreise. Nissen tastar inn mor si adresse på GPS-en og skal akkurat til å trykke START då Nissefrøken brått reiser seg opp.
”Ingen får stå i sleda! Sett deg! HMS!” ropar Nissen.
”Eg har gløymt ein ting… vent litt!”
Nissefrøken hoppar ut av sleden og springer inn i hovudhuset. Magen gneg litt igjen. Sjølv om ho har redda jula, er det ein ting til ho må gjere. 

Det er så vidt ho ser litt av lua hans stikke opp bak dei glitrande konglane.
”No drar vi” seier Nissefrøken.
”Jaha. Gjer det då” svarar han, surt.
”Ja … eg ville bare, før eg drar, eg …”
”Du kva då?”
”Eg… eg ville seie unnskyld” mumlar Nissefrøken.
”Eg høyrte deg ikkje!” svarar Sjefsalven.
”UNNSKULD!” ropar ho.
”For …?”
”For at eg ikkje ville låne deg ein nøtteknekkar.” 
”Og …?”
”Og … og for alt eg sa… og for at eg kasta ting på deg. Eg… unnskyld.”
Sjefsalven gjer noko rart. Noko ingen har sett han gjere før: Han smilar! 
”No gløymer vi fortida. Du har redda jula! Dra heim no.”
”Ok. Takk.”
”Sjølv takk.”
”Og – god jul!” ropar han etter henne.

På Blokksberg er alt som før. Alt, utanom Heksa. Ho har vore vekke så lenge no at alt det kjente, all hekseriet, kjenst framand ut. Som eit framand land, eit liv ho ikkje lenger kjenner. Ho hadde aldri trudd ho skulle sakne buret sitt!
Rundt seg høyrer ho skingrande hekselatter. Den lyder ikkje som den skal. Heller en balsam i øyrene er den som barberblad som skjærer og kuttar øyrene opp. Barberblad som trenger seg inn gjennom øyrene og lagar hakkemat av hjernen… Ho vil be dei halde kjeft. Ho saknar stilla i buret. Men… ho seier ingenting. For no er ho fri. Endeleg er ho fri. Ho har tryllestav, sopelime, og ei ny hekse-kystallkule. Og i kula ser ho lengselsfult på Peparkakehuset. Ho ser at det har starta å falle frå kvarandre no som ho og magien ikkje er der. Pipa er skeiv. Karamell-skjøta er i ferd med å rakne. Det er ikkje berre sjølve huset som ikkje har det bra. Inni huset ser ho Hans og Påskeharen krangle så busten fyk. Hans peiker på Påskeharen, dyttar han i brystkassa, ropar og skriker. Og Påskeharen stappar potane i øyrene og hoppar unna. Så sett dei seg ned og stirrar på kvarandre. Heksa bankar på krystallkula. Bilete har fryst. Dei sit heilt stille begge to. Ingen lyd. Ingen rørsle. Pokkers drittkrystallkule. Men så ser ho leppane til Hans røre på seg. Det ser ut som om dei pratar no. Slutar dei fred? Heksa legger øyret inntil kula. Forsøker å lytte, men ho er så ute av trening at lyden ikkje blir bra. Det er iallfall det ho trur, for det ho høyrer kan ikkje være riktig. 

Gleder du deg ikkje?
Nei…
Jo! 
Du ser ut som ein bikkje!

Kva slags ting er det å seie? Det gjer jo ingen meining. Dei ser ut til å skulle angripe kvarandre igjen. Kor er Nissefrøken? Kvifor slutar ikkje ho fred? Kvifor tek ho ikkje med seg Påskeharen og reiser tilbake der ho kom frå? Kan dei ikkje  la Hans vere i fred i huset sitt? Har ho blitt saman med Nissen igjen? Er det derfor ho enno ikkje er komen heim? Kva då med Påskeharen? Og kva med jula? 

Heksa gnir og gnukkar på kula, leiter etter Grete-/- slash -/- Nissefrøken. Etter litt justering finner Heksa riktig frekvens. I kula ser ho Nissefrøken stå på ein vedstabel og rope og peike og sveitte. Og i bakgrunnen ser heksa ein heil masse gåver. Så mange gåver har ho aldri sett! Og ho tenker på gåva Nissefrøken lova å ta med. Julegåve. Heksa har aldri fått julegåve. Eller gåve, i det heile tatt. Og – om Nissefrøken framleis er på Nordpolen … då er det ikkje for seint! Heksa kan skunde seg heim, heim til buret, låse seg inn og late som om ho har vore der heile tida! Ja! Jajaja! Ja! Det kan ho gjere, og då vil ikkje Nissefrøken vite at ho stakk av og då vil Heksa få gåva si. Så kan dei andre heksane berre sitte her og drive på med hekseriet sitt utan julegåver!

TORSDAG – 20.12

Nissefrøken fiksar jul. Mor spelar Candy Crush. Hans er bekymra. Og Påskeharen er morosam…

Ute i fjøset sit Mor og klappar på grevlingen. Det er godt og fredelig her. Endelig litt stille. Inni hovudhuset er det kaos. Meir enn det normale julekaoset. Heilt sida ho kom i går har denne dama – Nissefrøken, som ho kallar seg – skjelt og smelt. 

Først skjelte ho ut Mor. Og så skjønte ho at Mor verken er ein  Nisserimakar eller ein Nissemor, men berre ei vanleg kvinne, ei Mor, frå det Fjerne Land. Og då skjelte ho ut den vesle mannen i staden for. Skulda han for kidnapping og brot på Nordpolens lovparagraf 92746RX-i7 – menneske-smugling, og illegal innføring av ikkje-magiske skapningar. Immigrasjonslovane blir stadig strengare, og Nissefrøken trua med å anmelde den vesle mannen dersom han ikkje straks gjorde alt ho bad han om.

Så kjefta ho vidare. Klaga på alt som er feil. Ting er lagt i feil skuffe. Kleda hennar er krøllete. Nissen går ikkje kledd som han skal. Det er for mangle ulesne konglar. Arbeidaralvane er slitne… Nissefrøken seier ho skal redde jula. Og då må alle gjere som ho seier. Og det gjer dei:
Sjefsalven har gjort alt det Nissefrøken har sagt. Han har til og med, for første gong i sitt hundreogtrettande leveår skrubba ein dass. No sit han i Nissen si stol. Han er så lita at tippen av hatten så vidt når opp til skrivebordet. Han må faktisk stå oppreist i stolen for å nå toppen av pulten. Arbeide ståande! Slaveri! Men han tør ikkje klage. Vil ikkje bli anmeldt og fengsla. Så han står på stolen til Nissen og ser fortvila ned på den enorme stabelen av konglar. Han sukker tungt. Så tek han tak i nøtteknekkaren og gjer så godt han kan for å tyde alle juleønska. 

Nissen sjølv er også i arbeid – han er ute og flyr med Rudolf. Dei hentar inn forsterkningar. Nissefrøken har gitt han ein lang liste over arbeidsledige og frivillige som kan tenkast å ville hjelpe. Og Nissen flyr no rundt for å hentar dei med seg tilbake til Nordpolen for tidenes første og største juledugnad. 

Nissefrøken har sagt at dei må følgje planen, for ho har ikkje tenkt til å bli her. Ho har ein sjuk kjærast å ta seg av. Ho har ikkje tid til å vere her, ho må skunde seg heim for å slappe av. Dersom alt går etter planen skal Nissefrøken reise heim så snart Nissen er tilbake igjen med forsterkningane. Og då skal Mor også få dra heim. Enn så lenge har Mor fått fri. Både ho og grevlingen. 

Då Hans står opp er han overraska over å sjå Påskeharen sitte på kjøkenet. Hans har berre så vidt helst på Påskeharen – han har jo heile tida låge til sengs (tidvis på golvet, når han gløymer seg ut og eter opp senga…). No ser han annleis ut enn før, friskare, sunnare. Endå meir overraskande enn å sjå Påskeharen vaken og i godt lune, er det at Grete ikkje er der. Ho står alltid opp tidleg, før fuglane fis, før hanen galer, før ljoset dukkar opp, før …  før alle, før alt, alltid. Så kor er ho no?

”Kor er Grete?
Påskeharen ser rart på han.
”Nissefrøken…” mumler Hans, motvillig.
”Å… Ja nei ho… ho er ikkje her” seier Påskeharen, som ikkje er i stand til å ljuge og som veit at Nissefrøken ikkje vil at han skal seie noko om jula, eller om heksa. Og det er frykteleg mykje å ikkje skulle fortelle om.

”Kor er ho då?” spør Hans.
”Ho er … Ho er ute. Ho er ute i lag med grevlingen” stotrar Påskeharen. 

Han pratar sakte, må seie eitt ord om gongen, forsikre seg om at det han seier er sant og at han samstundes ikkje seier noko han ikkje skal seie. 
”Ah… ok. Og du då? Du er frisk igjen?”
”Ja! Eg trur det, Halsen klør ikkje lenger, augo svir ikkje!”
”Hmm … er du sikker på at du var stress-sjuk? Det var jo ikkje så mykje stress du har vore utsett for” seier Hans.
”Kva anna kan det ha vore då?” spør Påskeharen.
”Du blei jo betre så snart du var åleine, ikkje sant? Så eg tenker at det kan ha vore allergi?” 
”Mot Nissefrøken?! Nei er du galen!” 
”Ikkje mot Grete, nei… grevlingen! Det kan vere du har grevling-allergi!”
”Nei – det går vel ikkje an. Han har jo ein song. Alle dyr som har ein song er gode dyr og man kan vel ikkje vere allergisk mot gode–”
”Det der er berre gamal overtru” avbryter Hans. 

Påskeharen blir litt redd no, for han har jo lært Nissefrøken at alle dyr med songar er snille, og tenk om ho blir utsett for eit farleg dyr på reisa si, og trur at det er snilt berre fordi det finst ein song om dyret… Om Nissefrøken blir eten opp av ein edderkopp, så er det Påskeharen sin skuld. Lille Petter Edderkopp, du liksom! 

”Veit du når ho kjem tilbake?” spør Hans.
”Snart. Sikkert snart!” seier Påskeharen, og no er han stressa. Nissefrøken veit ikkje at dyr kan vere farlege! Tenk om ho aldri kjem tilbake!
”Sa ho kor ho skulle?” vil Hans vite.
”Ja da” svarar Påskeharen.
”Ja?”
”Ja, ho sa kor ho skulle” seier Påskeharen.
”Og – kor var det?”
”Eh… på tur!”
”Ja, men kor?”
”Ute.”
”Kva er det du ikkje forteller meg?” seier Hans.

Påskeharen tenker seg godt om – leiter etter eit vis å byte tema på. Ikkje snakke om heksa. Ikkje seie noko om jula… Ein vits! Ein vits er alltid ein god idé. Så Påskeharen gjer seg så morosam som berre han kan:
”Gleder du deg til jul?” spør Påskeharen.
”Eh… jau, eg gjer vel det” seier Hans.
”Hehe- he- hehe! RUMPA DI ER GUL!” brøler Påskeharen.
Og så ler han så hardt og lenge at også Hans må le. Og for ei lita stund slutar Hans å mase om kor systera er, og Påskeharen slepper å ljuge. 

SMS
frå: Mor
Til: Tante

Om alt går etter planen, landar eg i morgon kveld! Takk for at du har passa så godt på Per. Me sjåast.  🙂

Mor er sliten og trøytt, og lengtar heim. Men, det har iallfall kome ein god ting ut av denne reisa. Telefonen. Ho har fått behalde han, iPhone-93i59-X! Dessverre fungerer ikkje Internett på same vis her som heime. Men, Candy Crush er i orden! Og SMS fungerer også. Ting kunne vore langt verre!

”No byrjar eg bli skikkeleg bekymra” seier Hans, og kikkar på klokka.
Nissefrøken er enno ikkje kome heim. Og det er noko gale, det berre kjenner han på seg. Påskeharen veit noko! Han skjuler noko. Og no skal Hans vite kva som foregår. Hans øver seg framføre spegelen. ”Mitt hus…!” ”Under mitt tak!”Slike ord. Strenge ord. Bestemt røyst. No skal han marsjere bort til Påskeharen og forlange å få vite alt. Det er, trass alt, mitt hus dette, og i mitt hus bestemmer eg!

”Kor er ho?”
”Ute” seier Påskeharen.
”Ho gjekk vel ikkje til heksa?” spør Hans.
”Gleder du deg framleis til jul?” spør Påskeharen.
”eh… eg veit ikkje… eg vil berre finne Grete!” seier Hans.
”Nei, no øydelegg du! Du må svare…” seier Påskeharen, skuffa.
”Gleder du deg nå?”
”ja vell då…”
”RUMPA DI ER — BLÅ!”
Og så ler dei. Og Hans gløymer alt om at under hans tak er det han som bestemmer. Dei flirar og ler seg skakk. Ler heilt til natta kjem og slukar opp dagen. Og når dei sovnar, er munnane deira endå fulle av knis. For så morosam er Påskeharen!